Nhân mùa Vu lan, tôi gợi một số ý về ý nghĩa lễ Vu lan cho Phật tử suy nghĩ, áp dụng vào đời sống tâm linh của mình. Nhớ lại lúc mới đi tu, tôi có đọc một bài thơ về Vu lan làm tôi rất xúc động, nhớ tới cha mẹ, nhất là mẹ và tổ tiên, ông bà của mình.
Không biết ai soạn bài thơ Vu lan rất có hồn:
Mỗi độ thu sang rằm tháng Bảy
Chiều xa vang vọng tiếng chuông chùa
Ngày xưa sống lại trong tâm trí
Mỗi một tâm hồn máu trẻ thơ
Ngày xưa sống lại trong tâm trí
Mường tượng hình ai đượm võ vàng
Khắc khoải chiều nay cơn gió thoảng
Chạnh lòng em bé nhớ Vu lan.
Bây giờ đọc lại bài thơ này, tôi vẫn cảm thấy xúc động. Từ xúc động ban đầu lúc mới đi tu, còn nhỏ nhớ tới mẹ, xa hơn nữa, nhớ tới ông bà tổ tiên của mình.
Tất cả mọi người đều có ông bà, tổ tiên và trong ông bà, tổ tiên của ta có thể chia làm hai lãnh vực là lãnh vực thiện và lãnh vực ác. Con người mình luôn có hai thế lực thiện và ác thường ảnh hưởng đến mình. Khi thế lực ác trong mình phát triển mạnh thì làm mình khổ hơn. Cũng vậy, nếu thế lực thiện trong mình phát triển sẽ làm mình an lạc hơn. Đó là hai loại hình thế giới, thế giới của Trời, Phật là thế giới thiện và thế giới của ma quỷ là thế giới ác. Vì vậy, khi thế lực ác trong lòng chúng ta mạnh sẽ chịu sự tác động của thế lực ác là ma quỷ khiến cho ta ác khủng khiếp hơn.
Thực tế cho thấy có người rất ác, vì tâm họ đã ác và lại bị sự tác động vô hình làm họ ác hơn nữa và họ luôn tạo ra tất cả các nghiệp ác ở trần gian. Đương nhiên khi người ác này chết, họ trở về thế giới ma quỷ. Người ta thường nói người chết làm ma và ma sanh lại làm người. Khi sống họ là người hung ác, đau khổ thì chết họ cũng là ma dữ tợn, đau khổ, nhưng ma này sanh làm người thì nó cũng là người hung ác. Vì vậy, người hung ác ở thế giới vô hình làm ma, họ sanh lại làm người thì tạo thành thế giới của chiến tranh, thế giới hủy diệt, vì thế giới đó hình thành bằng ba điều ác là tham, sân, si.
Nhìn kỹ trong xã hội có lúc an lành, có lúc rất hung ác. Xã hội mình sống an lành vì có nhiều người lương thiện, nhưng khi xã hội có nhiều ma quỷ sanh lại làm người thì họ làm xã hội bất an. Thật vậy, họ là ma quỷ sanh lại, nên cuộc sống của họ luôn gắn liền với ma quỷ, họ tôn thờ ác quỷ, làm bạn với ma.
Ma này phát xuất từ tâm con người là ma tham lam, ma bực tức, ma ngu si. Hiểu như vậy, mình tự kiểm tra, nếu thấy mình có nhiều ham muốn thì nên cẩn thận, vì ma tham bên trong mình nhiều sẽ bị tác động ác từ thế lực vô hình và cũng sẽ có tác động của người hữu hình là người ác đến xúi giục mình làm những chuyện ác, tạo nên xã hội hữu hình ác và thế giới vô hình cũng ác.
Lực thứ hai là thế lực thiện của Trời, Phật, Thánh thần. Thánh và thần rất gần chúng ta, chúng ta dễ biết.
Thánh là người giỏi sanh lại làm người, như ở Việt Nam có Đức Thánh Trần. Làm Thánh sanh làm người nên họ có bản chất Thánh bên trong là có hiểu biết, khôn ngoan, thấy xa. Thời Trần nước ta mạnh vì có nhiều Đức Thánh sanh lại, kết hợp thành xã hội lương thiện. Thật vậy, chúng ta thấy thời Trần có nhiều người thông minh, hiền lành, tốt bụng, gan dạ.
Người gan dạ là thần có bốn đặc tính đặc biệt là trung, cang, nghĩa, khí. Trung là người ngay thật. Người không ngay thật không làm được việc tốt. Xã hội rất cần người ngay thật và thời Trần có những người trung cang nghĩa khí, liều chết vì đất nước, vì xã hội, vì mọi người.
Thánh biết rõ chính xác và nhờ tài lãnh đạo siêu việt của các ngài giúp đất nước chúng ta tuy nhỏ, ít người mà ba lần đã đánh bại quân Mông Nguyên khét tiếng thế giới, thể hiện rõ nét tài đức của Thánh nhân.
Nói về những vị này, tôi nhớ thời thơ ấu có đọc bài thơ về anh hùng vô danh, không biết tác giả cũng làm tôi xúc động. Vì đã đọc bài thơ từ thuở bé, nên tôi chỉ còn nhớ vài đoạn như sau:
Họ là những anh hùng không tên tuổi
Sống âm thầm trong bóng tối mênh mang
Không bao giờ thụ hưởng ánh vinh quang
Nhưng can đảm và tận tình giúp nước.
Họ là những anh hùng từ nghìn muôn thuở trước
Đã phá rừng, xẻ núi, lấp đồng sâu
Làm cho đất cát hoang vu
Đã trở thành sơn hà gấm vóc.
Họ là những anh hùng không tên tuổi
Trong loạn ly như những lúc thanh bình
Bền một lòng dũng cảm chí hy sinh
Dâng đất nước cả cuộc đời trong sạch.
Tuy tên tuổi không ghi trong sử sách
Tuy bảng vàng bia đá chẳng đề danh
Tuy mồ hoang xiêu lạc dưới trời quên
Không ai đến khấn nguyện dâng lễ vật
Nhưng máu của họ đã len vào mạch đất
Thịt cùng xương trộn lẫn với non sông
Và anh hồn chung tấm tình trung
Để hòa hợp làm linh hồn giống Việt.
Những người này sống làm tướng, chết làm thần, nên họ được nhân dân làm miếu, xây đình thờ cúng, tưởng niệm. Thế lực thiện này ta nên thờ cúng và cần các ngài phò hộ để chúng ta đi vào đường lành thì về sau mới tới Phật được.
Những người trung cang nghĩa khí chết làm thần, bước lên họ làm Thánh. Họ làm những việc tốt, vì tấm lòng mà làm, vì khí tiết mà làm. Từ thần bước qua làm Thánh là tâm họ rất sáng, thấy biết mọi việc sẽ xảy ra như thế nào mới lãnh đạo được đất nước thái bình, nhân dân hạnh phúc. Họ thể hiện mẫu người lãnh đạo sáng suốt. Nhưng người lãnh đạo không tốt, lòng tham vô cùng vô tận thì đất nước sẽ đi xuống, nhân dân lầm than.
Đức Quyền Pháp chủ GHPGVN khai thị trong Đại trai đàn Hộ quốc Nhân vương tại Việt Nam Quốc Tự
Một người bạn nói với tôi bằng chân tình rằng lúc kháng chiến, có một ba lô mà cảm thấy nặng, muốn bỏ bớt. Nhưng khi về thành phố có nhà, tiện nghi đầy đủ, nhưng sao cảm thấy chưa đủ. Tôi nói nếu anh nghĩ như vậy thì chờ vào nhà đá thấy đủ. Vì vậy, tôi làm bài sám: “Chưa vào địa ngục nhận ra sai lầm”. Phải nhận ra sai lầm trước khi vào nhà đá, tức phải lo tu sửa trước, đừng để bị bắt bị tù thì hối cũng muộn, muốn làm gì cũng không được.
Xã hội nếu bị thế lực tham lam lãnh đạo là thế lực của ác ma thì rất nguy hiểm. Thế lực của Thánh thần nhiều thì rất tốt. Họ cũng là con người nhưng được thế lực vô hình thiện lành tác động làm họ trở thành can đảm, hy sinh, vượt qua tất cả những khó khăn nguy hiểm để tồn tại, lo cho dân tộc. Thế lực thiện này mình nên gắn bó, gần gũi.
Ông bà, tổ tiên trong thế lực thiện vô hình cũng có và trong thế lực ác vô hình cũng có. Phật dạy mình xa lần các bạn ác, thân cận các bạn lành.
Lúc mới tu, tôi cũng bị bạn ác trong vô hình tác động tâm mình và thực tế người đời cũng tới xúi mình làm việc xấu. Nhưng tôi may mắn, nhờ được thế lực thiện vô hình nhiều hơn, đó là ông bà, tổ tiên biết tu khuyên mình đừng làm theo người ác, coi chừng chết. Đó là lực tác động của hai thế lực thiện ác song song với nhau. Nếu mình tu nhiều, tạo được thiện nghiệp nhiều sẽ dễ chiêu cảm thế lực thiện tìm đến hỗ trợ, nhờ đó thiện trong tâm mình phát triển và việc thiện bên ngoài tăng theo. Thực tế là đất nước mình có nhiều Thánh thần giúp đỡ, che chở, nên mình không bị chết, hay bị nạn cũng có người cứu. Tuy thế lực ác vô hình tác động, nhưng có thế lực thiện hữu hình cứu được.
Mùa Vu lan, nếu mình tu thiện, nhớ đến cha mẹ, ông bà, tổ tiên và những người thân này hiền, ở thế giới lành, thì họ phò hộ mình, nên mình ít bị nạn và làm gì cũng thành công, tu cũng dễ dàng hơn. Nhưng nếu bị thế lực ác tác động khiến mình dễ bực tức và làm sai trái dẫn đến thọ nạn thì chết mình cũng vào đường ác. Nếu ông bà làm ác tác động thì mình thường gặp rủi ro, khổ đau. Biết như vậy, mình cố gắng làm việc tốt thay cho việc xấu.
Tuy nhiên, điều này cũng khó, phải có sức phấn đấu mãnh liệt mới vượt được. Vì thực tế mình định làm việc tốt nhưng bị thế lực ác trong vô hình cản trở và người hữu hình là người thân cũng ngăn cản. Thí dụ mình định bố thí, cúng dường thì thế lực tham ngăn lại, nói với mình rằng dại gì mà bố thí, cúng dường, để tiền kinh doanh tốt hơn. Nhưng nghe lời thế lực ác rồi thì tiền mất hết. Thực tế có người nói rằng con định cúng nhưng người bạn xúi con làm ăn, tiêu tan cả tài sản rồi thì có muốn cúng cũng không được. Họ tham nên si ám thêm, mới quyết định sai lầm và họ xúi mình làm sai. Tốt nhất là phải tránh xa họ và tâm tưởng mình cũng không nghĩ đến họ nữa. Còn ông bà, tổ tiên tham vì bực tức, si mê, nên khổ của họ tác động mình khổ theo.
Mục Kiền Liên tu đắc La-hán có ngũ nhãn lục thông vẫn bị hồn mẹ tác động. ngài thấy mẹ sanh vào loài ngạ quỷ, đói khổ, ngài dùng thần thông đem cơm dâng mẹ. Mẹ của ngài vì đói lâu ngày, nên một tay che bát, một tay bốc ăn, nhưng cơm chưa đến miệng đã biến thành lửa. Vì lòng tham không ăn được, càng tham càng khổ.
Phật dạy tu cắt lòng tham, thân tâm sẽ nhẹ nhàng, không khổ, vì theo Phật, đời sống con người không cần vật chất nhiều như người ta muốn. Thầy tu chỉ có một bát một y vẫn đủ đó thôi.
Đọa ngạ quỷ bị lòng tham ăn làm khổ, trong khi ngạ quỷ đâu còn ăn. Người có thân vật chất thì mới cần vật chất bổ sung. Người chết ăn bằng thức, hay ăn bằng tưởng tượng, nên họ không cần ăn thực phẩm vẫn sống, thấy nhẹ nhàng. Như tôi trong giấc mơ thấy mình đi trong lửa không bị cháy, rớt xuống nước không bị nước nhận chìm, là linh hồn mình, thần thức của mình cảm nhận như vậy. Ngược lại, ma da là quỷ chết dưới sông, lúc nào cũng cảm thấy bị ngộp, bị nước nhận chìm. Vì vậy, trong Phật giáo tổ chức đàn thủy lục để rước người chết sông chết biển và nương pháp Phật, họ vào đất liền được.
Trong tháng 7 năm nay, Giáo hội thành phố chúng ta lập đàn rước chư hương linh về Việt Nam Quốc Tự để làm đại lễ cầu siêu cho đồng bào các giới và cán bộ, chiến sĩ hy sinh trong đại dịch Covid-19. Nhờ lực của tập thể chư Tăng Ni và Phật tử cầu nguyện mới siêu được, một người không thể làm được. Họ siêu thoát thì xã hội mình mới an được, vì như trên đã nói, lực ảnh hưởng của thế giới vô hình tác động rất mạnh đến chúng ta.
Trở lại việc thế lực tốt là Thánh thần, họ phò hộ chúng ta, nhưng chúng ta muốn chư thần thăng hoa lên một bước nữa. Thần tốt nhưng họ nóng nảy, gan dạ thường liều mạng. Cái gì phi nghĩa, họ không chấp nhận, họ thành thần là còn kẹt sân. Nhưng họ thấy mình tu, thoát được tham, sân, si và mình được an lành mà không cần đối phó, diệt ai, cũng không ai hại mình được. Thấy vậy, các vị thần này cũng hướng về Phật tu. Trong đạo Phật có Thiên long bát bộ chúng là thần. Họ tốt, giỏi, nhưng thường đụng chạm nhau, hay đấu với nhau thì nay thắng mai thua, lại tiếp tục đấu nữa, không ngừng được.
Tôi gặp một thiền sư ở Nhật nói lý này làm tôi ngộ được. Lúc Việt Nam chiến tranh có người Mỹ, người Hàn, người Úc tới Việt Nam tham chiến bị chết. Ngài nói đây là thế giới của quỷ thần, vì nghiệp còn nên họ tự dẫn thân tới Việt Nam để chết. Tôi cũng cầu nguyện cho họ giải oan nghiệp, đừng hận thù nữa. Vì nếu hận thù còn thì Việt Nam hết chiến tranh, họ sẽ qua Irak, Irak hết chiến tranh, sẽ qua Afghanistan và bây giờ đến Ukraina. Hễ chiến tranh chỗ này tàn thì thế lực ác lại gầy dựng chỗ khác. Và chính lòng hận thù sẽ chiêu cảm họ tới chỗ có chiến tranh. Vì vậy, giải được oan nghiệp này, chiến tranh khu vực, chiến tranh thế giới mới chấm dứt.
Theo Phật tu được yên ổn, ai làm gì được mà phải sợ, phải chống. Mình cầu nguyện cho thế lực Thánh thần tu theo Phật và từ vị trí Thánh thần, họ tu dễ hơn. Người Việt có câu hùm sói đi tu là người hung dữ mà ngộ và tu được thì họ đắc đạo mau. Vì họ có trung cang nghĩa khí rồi, khác với ma tham sân si đánh giết hoài không chán.
Thần tu và ngộ, đi lên Thánh thì tu mau hơn nữa. Thật vậy, vì họ làm tướng, tâm đã tập trung vô lãnh đạo đất nước. Nay theo Phật, họ đổi sự tập trung vô Chánh niệm, Chánh định thì họ tu mau, dễ dàng phát triển huệ.
Riêng tôi tin rằng qua quá trình dài tôi tu trên 60 năm thì các vị Thánh siêu thoát rồi, các vị thần siêu thoát sau. Còn hai thế lực là ma quỷ thấy mình tu, họ cũng phát tâm tu. Tôi nói với ma quỷ rằng anh đâu có đói mà cần ăn. Nhưng ở chùa Huê Nghiêm, cứ mỗi nửa tháng vào ngày 15 và mùng 1, tôi cúng thí thực cho vong linh. Chủ yếu là tụng thần chú để giải oan nghiệp cho họ thì tùy nghiệp nào, cần thức ăn nào sẽ có thức ăn đó. Họ chỉ tưởng tượng ăn bằng thức là ăn rồi.
Mình tu nhận ra điều này rõ, khi mình nghĩ đói mới thấy đói. Kẹt thân tứ đại thì cần ăn uống, nhưng mất thân tứ đại không cần ăn uống.
Vì vậy, các thầy tu tập cho được pháp Ly sanh, không nghĩ đến ăn uống thì cũng chẳng cần phải ăn uống. Như các thiền sư cả tuần không ăn không đói, vì họ sống trong thiền, trong thế giới tâm linh. Còn ngồi không, cứ nghĩ đến ăn thì đói, hoặc nhìn thấy thức ăn thì cảm thấy đói.
Tất cả thế lực ngạ quỷ thấy nhà sư dạy như vậy, tu như vậy khiến họ cảm được thì ở địa ngục liền sanh lên cõi thiên. Điển hình như bà Thanh Đề được rước về dự lễ trai tăng cúng dường, bà nghe kinh, tâm cảm thấy nhẹ nhàng, thoát được kiếp ngạ quỷ, sanh lên trời.
Mình còn thân nên còn biết đói khát, nóng lạnh. Ngạ quỷ không có thân, nhưng còn ý thức thì họ xả thức hay xả ý tưởng nóng lạnh, đói khát, giúp họ sanh thiên.
Mùa Vu lan, Phật tử đến chùa, thỉnh cha mẹ, ông bà về chùa nghe kinh và cầu nguyện Tam bảo gia hộ cho họ được sanh về thế giới lành để mình cũng được an lành. Vì nghĩ đến người thân đã mất mà mình thấy vui là biết họ đã siêu thoát. Còn nghĩ đến họ, mình thấy buồn thì phải cố gắng tu để họ nhận được lực tác động thiện lành của mình mà sớm siêu thoát.
Hòa thượng Thích Trí Quảng
